Informacje ogólne

Infrastrukturę tramwajową eksploatowaną przez Spółkę z o.o. Tramwaje Elbląskie tworzą obiekty związane z układem torowym i siecią trakcyjną górną wraz z układem zasilania trakcyjnego. Tramwaje w Elblągu korzystają z sieci trakcyjnej o długości 35,52 km toru pojedynczego.

Podstawowym elementem składowym infrastruktury torowej jest torowisko rozumiane jako pas drogi szynowej, po której jeżdżą tylko tramwaje (są to torowiska wydzielone z jezdni), albo pas jezdni z wbudowanymi w niej torami, po której jeżdżą zarówno tramwaje, jak
i samochody (są to torowiska wspólne z jezdnią).

Infrastrukturę trakcyjną tworzą takie obiekty jak:

• torowisko tramwajowe, czyli część pasa drogowego w postaci  drogi szynowej, po której jeżdżą tramwaje, wraz z niezbędnymi urządzeniami,
• stacje prostownikowe, czyli obiekty engetyczne mające za zadanie dostosowanie parametrów energii elektrycznej (prądu i napięcia), dostarczanej z miejskiej sieci energetycznej (15 kV napięcia przemiennego) do charakterystyki wymaganej przez systemy zasilania tramwajów (660 V prądu wyprostowanego),
• sieć kablowa przewodząca prąd ze stacji prostownikowych do sieci trakcyjnej,
• sieć trakcyjna przebiegająca nad torowiskami, z której za pośrednictwem odbieraków prądu jest doprowadzana energia elektryczna zasilająca silniki trakcyjne tramwaju.

Charakterystyka infrastruktury torowej

Torowiska tramwajowe dzielą się na:

– tory szlakowe – w ilości: 31,99 kmtp.

– pętle tramwajowe:

• „Ogólna” – u zbiegu ulic Ogólnej, Legionów i Fromborskiej
• „Druska” – przy skrzyżowaniu al. Grunwaldzkiej i ul. Akacjowej
• „Saperów” – przy skrzyżowaniu ul. Bema i Saperów;
• „Mrymoncka” – przy ul. Marymonckiej przed parkiem krajobrazowym „Bażantarnia”
• „Obrońców Pokoju” – przy ul. Obrońców Pokoju (aktualnie nieeksploatowana)

– tory zajezdniowe – na terenie zajezdni tramwajowej przy ul. Browarnej 91

Podstawowym wskaźnikiem charakteryzującym ilościowo infrastrukturę torową jest długość torów, która jest następująca:

• tory eksploatowane w ruchu pasażerskim – ok. 31,99 km toru poj.,
• tory gospodarcze – ok. 3,53 km toru poj.

Tramwaje w Elblągu kursują po torowiskach o różnej konstrukcji, które w zależności od rodzaju głównej warstwy nośnej są ogólnie klasyfikowane jako torowiska o konstrukcji:

• podsypkowej – w postaci klasycznego rusztu torowego z szynami na podkładach drewnianych lub betonowych, ułożonego na podsypce z tłucznia kamiennego – torowiska takie występują na łącznej długości ok. 31,5 kmtp;
• bezpodsypkowej – w postaci szyn mocowanych do podbudowy w postaci płyty betonowej zabudowanej nawierzchnią drogową. Łączna długość torowisk o konstrukcji bezpodsypkowej wynosi w Elblągu ok. 3,2 kmtp.
  W Elblągu stosowane są 3 typy toru bezpodsypkowego: „tor węgierski”, zabudowa z płyt typu „RZ” oraz tor w płytach żelbetowych z podlewem ciągłym.

W Elblągu, większość eksploatowanych odcinków torowych to torowiska wydzielone. Jedynym odcinkiem torowiska wspólnym z jezdnią jest fragment ulicy Królewieckiej od skrzyżowania z ul. Osińskiego do skrzyżowania z ul. 12-go Lutego.

Eksploatowana sieć torowa w większości to linie dwutorowe. Odcinki jednotorowe występują w ulicach:

– Bema (od skrzyżowania z ul. Chocimską do skrzyżowania z ul. Saperów);

– Królewieckiej (od skrzyżowania z ul. Bażyńskiego do skrzyżowania z ul. M. Curie-Skłodowskiej,  od skrzyżowania z ul. Szymanowskiego do skrzyżowania z ul. Moniuszki);

– Grunwaldzkiej (od skrzyżowania z ul. Sadową do budynku przy ul. Grunwaldzka 8 wraz z mijanką na wysokości skrzyżowania przy ul. Komeńskiego);

– Obrońców Pokoju (od skrzyżowania z ul. Browarną do skrzyżowania z ulicą Poprzeczną);

W sieci eksploatowanej przez Tramwaje Elbląskie zabudowano  74 szt. zwrotnic, z czego 65 zwrotnic jest ogrzewanych w celu utrzymania ich pełnej sprawności w warunkach zimowych, a 16 zwrotnic jest sterowanych drogą radiową (system SNT-1), związane jest to
z koniecznością automatycznego ustawiania kierunku jazdy.

W torowisku zabudowane są w sumie 22 urządzenia automatycznego smarowania szyn, w celu ograniczenia zużycia szyn łukowych oraz ograniczenia hałasu.

Charakterystyka stacji prostownikowych

Tramwajowa sieć trakcyjna w Elblągu zasilana jest za pośrednictwem 2 stacji prostownikowych:

1. Stacja prostownikowa „Szpitalna”
2. Stacja prostownikowa „Płk. Dąbka”

Sieć trakcyjna tramwajowa podzielona jest na 2 obszary zasilania. Do obszaru zasilania stacji prostownikowej „Szpitalna” zalicza się odcinki trakcyjne w Al. Grunwaldzkiej, ul. 3-go Maja, ul. 1-go Maja, ul. Bema, ul. Królewieckiej i Marymonckiej, ul. Grota Roweckiego i 12-go Lutego, ul. Pocztowej, ul. Browarnej na odcinku do Zajezdni tramwajowej oraz samej Zajezdni.

Do obszaru zasilania stacji prostownikowej „Płk. Dąbka” należą odcinki trakcyjne w ulicach: Ogólna, Płk. Dąbka, Obr. Pokoju, i ul. Browarna na odcinku do Zajezdni tramwajowej.

Każda stacja prostownikowa to obiekt energetyczny ulokowany na terenie zamkniętym, w postaci budynku wolnostojącego, parterowego.

Do każdej ze stacji doprowadzone są przyłącza zasilania elektroenergetycznego średniego napięcia (15 kV). Z uwagi na strategiczne znaczenie tych obiektów, w celu zwiększenia bezprzerwowego dostarczania energii, stacje wyposażone są w podwójne zasilanie SN (zasilanie podstawowe i rezerwowe).

W skład każdej podstacji wchodzi:

• rozdzielnica średniego napięcia,
• 3 zespoły prostownikowe 6-pulsowe w konfiguracji:
  1. transformator prostownikowy olejowy o mocy 1200 MVA,
  2. prostownik krzemowy 2xPK09,
• rozdzielnica prądu stałego,
• szyna zbiorcza kabli powrotnych,
• układy automatyki pomiarowej i zabezpieczeniowej.

Stacja prostownikowa „Szpitalna” pracuje ze stałą obsługą, gdzie całodobowo dyżurni sprawują kontrolę nad pracą urządzeń stacji „Szpitalna” (lokalnie) oraz zdalnie pełnią nadzór pracy stacji prostownikowej „Płk. Dąbka”.

Stacje prostownikowe „Płk. Dąbka” i „Szpitalna” wyposażone są w urządzenia sterowania zdalnego rozdzielnicą prądu stałego (RPS) i rozdzielnicą średniego napięcia (RSN), monitoring wizyjny oraz system ostrzegania pożarowego i kontroli dostępu.

Centrum sterowania zdalnego pracy stacjami prostownikowymi znajduje się na terenie Zajezdni tramwajowej przy ul. Browarnej, gdzie zainstalowano stanowisko dyspozytorskie, wyposażone w urządzenia do sterowania i monitoringu pracy urządzeń na stacjach „Płk. Dąbka” i „Szpitalna” oraz na sieci trakcyjnej.

Zasilanie odcinków trakcyjnych

Zasilanie odcinków trakcyjnych realizowane jest poprzez sieć kabli trakcyjnych ułożonych w ziemi oraz w kanałach kablowych typu YAKY 1×630/1kV o przekroju żyły roboczej 625 mm² lub 630 mm² dostarczających energię elektryczną z podstacji trakcyjnej do sieci trakcyjnej. Tramwaje Elbląskie eksploatują obecnie 29,66 km kabli zasilających przyłączonych do sieci trakcyjnej i 30,39 km kabli powrotnych przyłączonych do szyn.

Sieć trakcyjna tramwajowa zasilana jest poprzez:

– 18 punktów zasilających (9 zasilaczy dwukablowych i 9 zasilaczy jednokablowych);

– 16 punktów powrotnych.

Sieć trakcyjna

Sieć trakcyjna tramwajowa ma łączną długość ponad 35,63 km toru pojedynczego. Ze względów ruchowych i elektrycznych sieć trakcyjna podzielona jest na odcinki zasilania (sekcje). Ze stacji prostownikowej „Szpitalna” zasilane jest 11 takich sekcji, natomiast ze stacji „Płk. Dąbka” – 7.

W Elblągu eksploatowane są różne rodzaje zastosowanych sieci trakcyjnych:

1. Sieć płaska – o łącznej długości ok. 14,29 km o przekroju drutu jezdnego 100 mm² (pętle, zajezdnie i łuki na rozjazdach). Sieć tego typu stosowana jest wszędzie tam, gdzie nie jest wymagana duża prędkość przejazdu tramwaju;
2. Sieci wielokrotne – o łącznej długości ok. 21,60 km – drut jezdny 100 mm² wraz  z liną nośną 95 mm². Sieci tego typu dzielimy ze względu na kompensację temperaturową:
   • półskomensowaną – ok. 18,52 km – kompensowany tylko drut jezdny,
   • skompensowaną – ok. 3,08 km – kompensacja drutu jezdnego i liny nośnej.

Sieć trakcyjna przymocowana jest w większości przypadków do słupów trakcyjnych (trakcyjno-oświetleniowych) za pomocą wysięgników lub podwieszenia poprzecznego z lin stalowych. Słupy trakcyjne umieszczane są wewnątrz torowiska pomiędzy torami, po bokach torów albo umieszczanie słupów na poboczu jezdni w wypadku braku miejsca w torowisku. Najczęściej są to słupy stalowe (ocynkowane rurowe, kratowe) lub żelbetowe.